De angst om (niet) gezien en gehoord te worden

Wanneer ze binnenkomt bij de eerste trainingsdag, wacht ze bij het koffieautomaat tot andere groepsgenoten naar haar toekomen om zich voor te stellen. Ze laat die eerste dag niet veel van zich horen. Ik zie hoe ze vooral aandachtig de verhalen van andere deelnemers in zich opneemt.

Met je aandacht bij de ander
De manier waarop ze vol met haar aandacht bij de ander is, ontroert me. Die beweging ken ik zelf ook maar al te goed. Zo met mijn aandacht vol naar de ander gaan, om ergens niet te hoeven voelen wat er bij mijzelf speelt. Na een heftige opstelling, waar bij een andere deelnemer het thema angst naar voren komt, zoekt ze mij in de pauze op. Terwijl ze met haar vinger rondjes draait over de rand van haar glas, zegt ze zachtjes: ‘Het is haast of ik haar pijn zelf kan voelen.’ Daarna neemt ze snel een slokje van haar thee, die nog iets te heet blijkt te zijn.

Je eigen angst
‘Je hebt een groot empathisch vermogen. Als we zo diep geraakt worden door de ander, wordt er ook iets in onszelf ‘wakker gemaakt’. Stel dat we het zouden hebben over jóúw angst, wat speelt er dan voor jou?’, vraag ik haar. ‘Geen idee’, zegt ze. ‘Ik ben soms wel bang om niet gezien en gehoord te worden. Maar ik heb helemaal geen groot jeugdtrauma ofzo.’ Terwijl ik haar blijf aankijken zeg ik: ’Ik hoor je en ik zie je.’ Op haar gezicht is vertwijfeling te lezen. ‘Zou je hier na de pauze een stap in willen zetten?’. ‘Dat is goed’, besluit ze. Naast spanning meen ik ook iets van opluchting bij haar te bespeuren.

Als iedereen weer in de kring zit, neemt ze het woord. ’Uhm, ja’, begint ze. ‘Ik ben soms bang om niet gezien en gehoord te worden.’ Even kijkt ze naar mij, voordat ze verder gaat. ‘En ik ben eigenlijk ook bang om wél gezien en gehoord te worden.’, vervolgt ze.

Kijken om gezien te worden
Ik nodig haar uit om naast met te komen zitten. Eerst ontwijkt ze mijn blik, maar wanneer ik haar aan kan kijken, steek ik mijn hand naar haar uit. Ze pakt hem vertwijfeld vast en ik zie dat tranen in haar ogen opwellen. Zachtjes knijp ik even in haar hand. Het blijft stil en ze slikt een keer met moeite. ‘Kijk de kring eens rond’, zeg ik haar. Vlug maakt ze met haar ogen een rondje langs de andere deelnemers. Het is muisstil in de ruimte. Als haar blik bij die van mij eindigt, zeg ik haar: ‘En kijk nu nog eens rustig rond, terwijl je iets mag ophalen uit ieders ogen’. Dit keer kijkt ze de andere deelnemers echt aan. Zo kunnen haar groepsgenoten haar ook echt zien. Er zijn twee tranen uit haar ogen ontsnapt, die langzaam over haar wangen naar beneden glijden.

'Ik ben bang'
We gaan samen staan, hand in hand. ’Ik ga nu een paar zinnetjes voor je opzeggen. Je mag ze proeven, en als het je past mag je ze nazeggen, terwijl je contact blijft maken met je groepsgenoten’. Ze knikt.

‘Ik ben bang.’
‘Ik ben soms zo bang dat ik liever onzichtbaar word.’
‘Als ik me stil houd, dan kan ik blijven’.

Ze zegt de zinnen een voor een na, terwijl ze de groep aankijkt en langzaam met haar hoofd knikt.

‘En ter ere van mijn ouders, ga ik van me laten horen’. Als ik die zin uitspreek, buigt ze met haar hoofd naar de grond en krult ze haar lippen naar binnen.

Even verwacht ik dat ze zal stoppen. Maar dan richt ze haar hoofd op. Haar gezicht toont iets gedecideerds. Ze kijkt nogmaals naar de kring en herhaalt de zin. Hij lijkt werkelijk uit haar onderbuik te komen, alsof haar hele lijf deze zin ademt. Terwijl haar hoofd als het ware meer op haar romp lijkt te staan, laat ze mijn hand los. Ze voegt er zelf nog aan toe: ‘En ik ga me laten zien’.

Angst vastpakken
Door haar angst vast te pakken kwam er ruimte voor stevigheid en ontroering. Ook de andere deelnemers zijn geraakt door hoe ze zich in dit ogenschijnlijk kleine moment werkelijk groots laat zien.

‘Wat een cadeau geef je jezelf en ook je mededeelnemers hiermee’, zeg ik haar. Ze kijkt de kring rond en maakt een zachte buiging met haar knieën, terwijl er een zachte schittering in haar ogen verschijnt. Er volgt spontaan een warm en ontroerend applaus.